Sosyal Farkındalığı Önemsiyoruz
Deprem Öncesi Hazırlık Yapın
Depreme Bina İçerisinde Yakalananlar Neler Yapmalıdır?
Çök: Yere yan yatıp bacaklarınızı karnınıza doğru çekmelisiniz.
Kapan: Özellikle baş bölgesinin korunması birinci önceliktir, yastık ya da başka bir cisimle başınızı korumaya çalışmalısınız.
Tutun: Başınızı kollarınızın arasına alarak kapanmalısınız.
Tutun: Deprem sırasında salınan oturma grubu gibi ağır ve büyük cisimlere tutunarak, onlarla sallanabilir ve sizi ezmelerine engel olabilirsiniz.
Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere ve diğer eşyalardan uzak durmalısınız. Bir eşyanın altına girmek yerine, ağırlık merkezi yere yakın olan eşyaların yanına yatmanızı öneririz.
Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık, baza gibi koruma sağlayabilecek eşyaların yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturabilirsiniz.
Başınızı iki elinizin arasına alarak veya yastık ve kitap gibi koruyucu bir malzeme yardımıyla korumalısınız. Sarsıntı geçene kadar bu pozisyonda bekleyebilirsiniz.
Binalarda en tehlikeli yerler balkon, merdiven ve asansörlerdir. Deprem sırasında yüksek risk oluşturan bu yerlerde bulunulmamalıdır.
Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşulmamalıdır.
Balkonlara çıkılmamalıdır.
Balkonlardan ya da pencerelerden aşağıya atlanmamalıdır.
Asansörler kesinlikle kullanılmamalıdır.
Telefonlar acil durum ve yangınları bildirmek dışında kullanılmamalıdır.
Kibrit veya çakmak yakılmamalı, elektrik düğmelerine dokunulmamalıdır.
Tekerlekli sandalyede isek tekerlekler kilitlenmeli, baş ve boyun korumaya alınmalıdır.
İş aletlerinin bulunduğu mutfak, imalathane, laboratuvar gibi yerlerde; ocak, fırın ve benzeri cihazlar kapatılmalı, dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşılmalıdır.
Sarsıntı geçtikten sonra doğal gaz, elektrik ve su vanaları kapatılmalı, soba ve ısıtıcılar söndürülmelidir.
Diğer güvenlik önlemleri uygulandıktan sonra, gerekli eşya ve malzemeler alınarak bina, daha önceden tespit edilmiş yoldan derhal terk edilerek toplanma bölgesine gidilmelidir.
Okulda, sınıfta ya da büroda isek sağlam sıra ve masaların altında veya yanında; koridorda isek duvarın yanında hayat üçgeni oluşturacak biçimde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi yapılarak baş ve boyun korunmalıdır.
Pencerelerden ve camdan yapılmış eşyalardan uzak durulmalıdır.
Depreme Açık Alanda Yakalananlar Neler Yapmalıdır?
Depreme açık alanda yakalandığınız takdirde uymanız gereken kurallar şöyle sıralanır;
Enerji hatları ve direklerinden, ağaçlardan, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşmalısınız. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olmanız önemlidir.
Toprak kayması oluşabilecek, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında durmamalısınız. Böyle bir ortamdaysanız hızlı bir şekilde güvenli alana geçmeye çabalamalısınız.
Binalardan düşebilecek baca, kiremit, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olmalısınız.
Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve doğal gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olmalısınız.
Deniz kıyısından mümkün olduğunca uzaklaşmalısınız.
Depreme Araçta Yakalananlar Neler Yapmalıdır?
Depreme araba ya da motosiklet gibi bir araçtayken yakalandıysanız yapmanız gerekenler şöyle sıralanır;
Sarsıntı sırasında karayolunda seyir halindeyseniz ve bulunduğunuz yer güvenli ise, yolu kapatmadan sağa yanaşıp durmanız gerekir. Kontak anahtarını yerinde bırakıp pencereler kapalı olarak araç içerisinde beklemeniz en güvenli yöntemdir. Sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gidebilirsiniz.
Aracınız meskûn mahalde, ağaç, enerji hatları veya direklerinin yanında ve köprü gibi güvenliksiz bir yerde ise, kontak anahtarını üzerinde bırakarak onu terk etmeli ve trafikten uzak açık alanlara gitmelisiniz.
Sarsıntı sırasında bir tünelin içinde ve tünel çıkışına uzaktaysanız; aracı durdurup inmeli ve yanına yan yatarak ayaklarınızı karnınıza çekip ellerinizle baş ve boynunuzu korumalısınız.
Kapalı bir otoparkta iseniz; araç dışına çıkmalı, aracın yanına yan yatarak ellerinizle baş ve boynunuzu korumalısınız. Yukarıdan düşebilecek tavan ya da tünel gibi büyük kütleler aracı belki ezecek ama yok etmeyecektir. Araç içinde olduğunuz takdirde, aracın üzerine düşen bir parça ile aracın içinde ezilebilirsiniz.
Depreme Toplu Taşıma Araçlarında Yakalananlar Neler Yapmalıdır?
Gerekmedikçe, metro ve trenden kesinlikle inmemelisiniz. Çünkü metro ve tren hatlarında elektrik bulunur ve elektrik size ciddi sorunlar yaşatabilir. Ayrıca diğer hatlardan metro ya da tren gelmesi de olasıdır.
Sarsıntı bitinceye kadar metro, otobüs ya da trenin içinde bulunan sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere tutunmalısınız. Otobüs, metro veya tren personeli tarafından verilen talimatlara uymanız, olası problemlerin önüne geçebilir.
Yangınlardan Önce Alınması Gereken Önlemler Nelerdir?
Ateş yakmanın veya sigara içmenin yasak olduğu yerlerde görünür bir tehlike unsuru olmasa bile ateş yakılmaması,
Sigara içmenin serbest olduğu alanlarda izmaritin tamamen söndürüldüğünden emin olunması ve bu gibi maddelerin atılması amacıyla yapılmış kap veya kutulara atılması,
Gerek açık alanda mangal gibi gerekse de evlerde ısıtıcılar gibi ısı kaynaklarının dikkatli kullanılması ve bireylerin böyle noktalardan söndürülmeden veya kapatılmadan ayrılmaması,
Ateş başlatıcı kibrit ve çakmak gibi malzemeleri çocukların erişemeyeceği yerlerde saklanıp eriştikleri takdirde de kullanamayacakları çakmak veya kibrit seçeneklerinin tercih edilmesi,
Çocukların ve başkalarının bakımına ihtiyaç duyan bireyler ile çocukların yalnız bırakılmaması,
Yaşam alanlarındaki elektrik tesisatının ve elektronik ürünlerin standartlara uygunluğunun kontrol edilip gerekirse değiştirilmesi,
Gerek ev tesisatlarında gerekse de çoklu prizlerde akım kapasitesini aşmayacak şekilde kullanım sağlanması,
Elektronik ürünlerin üreticilerinin talimatları doğrultusunda kullanılması,
Elektronik cihazların kullanılmadığı durumlarda ‘’bekleme” veya “uyku” gibi modlara alınmasındansa tamamen kapatılması veya prizden çekilmesi,
Evlerde mobilya ve tekstil malzemelerin kolay tutuşmayan malzemelerden seçilmesi,
Ortamda gaz kaçağı hissedilirse havalandırma yapılıp 187 Doğalgaz İhbar Hattı ve 112 Acil Çağrı Merkezi gibi çağrı merkezlerinin süratle aranması,
Gaz kaçağı hissedildiğinde, kıvılcım başlatacak herhangi bir hamlenin yapılmaması,
Gaz ve duman dedektörü kullanılması ve bu sistemlere bağlı alarmların kurulması,
Evde engelli bireyler var ise alarmların bu bireylerin de algılayacağı şekilde kurgulanması gerekmektedir.
Yangınların öncesi, sırası ve sonrasına baktığımızda en hızlı gelişen fakat en yıkıcı etkiyi doğuran evre ise yangın sırasıdır. Ayrıca bu süreçte alev ve ısının yanı sıra canlılara zarar verebilecek bazı duman gibi tehlikeler, yangının meydana geldiği bölge içerisinde ortaya çıkabilmektedir. Bunlar kısaca; duman, zararlı gazlar, sıcaklık, yayılma, patlama, çökme, elektrik ve kimyasal kaynaklı tehlikeler olarak sıralanır.
Zararlı gazlar ise kendi içinde üçe ayrılmaktadır. Bunlar; boğucu, tahriş edici ve kan zehirleyici gazlardır. Gazlar ile temas edilmemesi oldukça önemlidir. Bu nedenle de mümkün mertebe maske gibi koruyucuların kullanılması önerilir.
Yangınların yayılması sürecini ise kendi içerisinde iletim, taşınım ve ışınım olarak alt kategorilere ayırabiliriz. Yine patlamalar da kendi içerisinde; fiziksel patlama, kimyasal patlama ve alev kapanı veya sık kullanılan İngilizce tabiri ile backdraft olarak ayrışmaktadır. Yukarıda sayılan tehlikeleri barındıran yangın yerlerinden uzak durmak da özünde yangın anında yapılması gereken en önemli hususlardan biridir.
Yangınlar sırasında yapılması gerekenler kısaca şöyle sıralanıyor:
Gerekli eğitimleri almadıysanız veya uygun malzemelere sahip değilseniz, yangına müdahale etmekten kaçının,
Etrafta bulunan diğer kişileri yangın konusunda uyarın,
Yangın ile ilgili 112 Acil Çağrı Merkezi’ni bilgilendirin,
Yangına mutlaka doğru tip söndürme cihazları ile müdahale edin,
Duman bulunan bir ortamdaysanız emekleyerek veya çökerek ilerlemeye çalışın,
Tahliye sırasında asansörleri asla kullanmayın,
Kapış sırasında açtığınız kapıları kapatın ve açık olan kapıları kapatmaya özen gösterip asla kapıları kilitlemeyin,
Kapalı bir kapının kolunu eliniz ile mutlaka kontrol edin,
Kıyafet tutuşması durumu söz konusuysa battaniye gibi bir cisim ile yerde yuvarlanmaya çalışın,
Yangın sırasında mahsur kalınması durumunda kapıları ıslak bez yardımı ile tıkanacak hale getirin,
İtfaiyeye personelinin rahatça çalışabilmesi için yangın bölgesinden güvenli alana doğru uzaklaşın.
Sel öncesinde alınması gereken önlemleri harfiyen uyguladıysanız, sel veya taşkının can güvenliğinizi tehdit etmesi oldukça düşük bir ihtimaldir. Bu nedenle deprem, yangın ve heyelan durumunda olduğu gibi sel sırasında da olabildiğince sakin kalmaya çalışın. Gerekli önlemleri aldıktan sonra sel sırasında yapılması gerekenler ise şöyle sıralanabilir;
Evinizi ve iş yerinizi tahkim edin
Elektrik tesisatını kapatın
Üst katlara çıkmaya çalışın
Yangın söz konusuysa binayı hemen terk edin
Bina dışındaysanız olabildiğince yüksek bir yere çıkmaya çalışın
Sokaklardan uzak durun
Araç kullanmaktan kaçının
Evinizi ve İş Yerinizi Tahkim Edin
Hava durumu ve uyarıları takip ederek sel tehlikesini önceden öğrendiyseniz, ev ve iş yerinizi kum torbaları ile tahkim edebilir, böylece selin etkilerinden olabildiğince korunabilirsiniz. Özellikle pencere ve kapı gibi suyun girebileceği noktaları kum torbaları ile desteklemelisiniz.
Elektrik Tesisatını Kapatın
Binaya su girme ihtimalini hissettiğiniz an, elektrik tesisatını kapatmanız gerekir. Aksi takdirde istenmeyen sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.
Üst Katlara Ulaşmaya Çalışın
Su girme tehlikesine karşı elektrik tesisatını kapattıktan sonra mümkün olduğunca üst katlara çıkmalı ve suyun size ulaşamayacağından emin olmalısınız. Bulunduğunuz binada engelli, çocuk, hamile, yaşlı veya herhangi bir nedenle hareket kısıtı bulunan kişiler varsa kendinizi tehlikeye atmadan onların da üst katlara çıkmasına yardım edebilirsiniz.
Yangın Söz Konusuysa Binayı Hemen Terk Edin
Sel sırasında yangın gibi farklı tehlikelerle de karşılaşabilirsiniz. Böyle bir durumda binayı mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde terk etmeniz gerekir. Binayı terk ederken çevrenizde hareket kısıtı bulunan kişiler varsa kendinizi tehlikeye atmadan onların da dışarı çıkmasına yardım edebilirsiniz.
Bina Dışındaysanız Olabildiğince Yükseğe Çıkın
Bulunduğunuz yapıyı tahliye etmek zorunda kaldıysanız veya sele dışarıda yakalandıysanız, suyun size erişemeyeceğinden emin olduğunuz alanlara gitmeye çalışın. Bu durumda da etrafınızda hareket kısıtı bulunan kişiler varsa kendinizi tehlikeye atmadan onlara da yardım edin.
Sel Sularının İçerisinde Yürümeye Çalışmalayın
Sel veya taşkın sırasında etrafınızı saran suda yürümeye, yüzmeye ya da hareket etmeye çalışmayın. Sel suları alçak ve durgun gözükse bile insanları sürükleyebilir. Bunun yanı sıra suyun altında yer alan göremediğiniz bir cisim nedeniyle yaralanabilirsiniz.
Sokaklardan Uzak Durun
Sokaklardan uzak durmak, sel sırasında almanız gereken diğer bir önlemdir. Sokaklarda suyun tahliyesi için kullanılan rögar ve mazgal gibi alt yapı elemanları, sel nedeniyle yerlerinden çıkabilir. Böyle bir durumda düşme tehlikesi doğabileceği için sokaklardan mümkün olduğunca uzan durmalısınız.
Araç Kullanmaktan Kaçının
Sel suları aracınızın yüksekliğiyle kıyaslandığında alçak görünse bile, aracınızı sürükleyebilecek kadar güçlüdür. Bu nedenle sel sırasında mümkünse aracınızı trafiği etkilemeyecek bir noktaya park edip bölgeyi terk etmelisiniz.
Sel Suyuna Kapılmanız Durumunda Yapmanız Gerekenler Nelerdir?
Sel suyuna kapılmanız durumunda yapmanız gerekenler sırası ile şunlardır;
Sel suyu ile boğuşmaktan kaçının ve mümkünse kenarlara doğru yüzün
Yüzerken suyun altında yer alan cisimlere takılmamak için suyun üzerinde sırt üstü bir konum alarak ayaklarınızı akıntı yönüne göre önünüzde kalacak şekilde uzatın. Bu sırada ellerinizi iki yana doğru açıp denge kurmaya çalışın
Sizi suyun altına çekebilecek bir nesne gördüğünüzde başınızı öne alıp bu nesneden uzağa doğru yüzmeye çalışın
Tutunup sudan kurtulabileceğiniz bir nesne gördüğünüzde ise yine başınızı öne alıp cisme doğru yüzmeye çalışın
Sel Sırasında Yapılması Gerekenler: Sel Suyuna Kapılmış Biri Nasıl Kurtarılır?
Sel suyuna kapılmış birini kurtarmak için dahi olsa suya asla girmeyin. Kendi güvenliğinizden emin olduktan sonra sudaki kişiye olabildiğince yaklaşarak ip, sopa, dal veya herhangi bir cismi uzatıp kişinin tutunmasını sağlayın ve çekin.
Sigara ve Tütün Bağımlılığı
Tütün dumanında; amonyak (kimyasal temizleyici), karbonmonoksit (egzoz gazı), naftalin (güve ilaçlama), kadmiyum (araba akülerinde, pillerde), aseton (oje ve kimyasal çözücü) gibi 4000'den fazla kimyasal madde vardır. Bunlardan en az 250'sinin zararlı olduğu ve 50'den fazlasının da kansere neden olduğu bilinmektedir. Bu kimyasal maddeler tütün dumanında oldukça fazla miktarda bulunmaktadır.
Tütün ürünleri sadece içene değil, çevresindekilere de zarar vermektedir. Dumanı ile etrafa yayılan zararlı maddeler sadece nefesle değil, cilt üzerinden de emilerek vücuda zarar verebilir. Kana rahatlıkla karışarak vücudun bütün organlarını olumsuz etkiler.
Sigarayı kendi kendinize bırakabileceğiniz gibi, ihtiyaç duymanız halinde bu konuda uzman kişilerden de yardım alabilirsiniz. Bunun için; ALO 171 Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma Hattı’ nı arayarak ihtiyacınız olan desteği alabilirsiniz.
Uyuşturucu Bağımlılığı
Uyuşturucu bağımlılığı, vücudun işlevlerini bozan maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görülmesine rağmen bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.
Kişiler genellikle uyuşturucuyu ilk denediklerinde kullanımını kontrol edebileceklerini düşünürler. Oysa bir kez madde kullanmak bile son derece risklidir. İlk kullanımdan sonra tekrar tekrar madde alma isteği doğar. Aynı etkinin sağlanması için maddeyi kullanma sıklığı ve miktarı artar. Bağımlılık yavaş yavaş, sinsice gelişir ve kişi genelde bağımlı olduğunun farkına bile varmaz. Bağımlılık bir beyin hastalığıdır. Bağımlılıkla mücadelede mutlaka uzman kişilerden, kuruluşlardan destek alınız.
Bağımlılıkla ilgili başvurabileceğiniz yerler;
Aile Hekiminiz, devlet hastanelerinin psikiyatri poliklinikleri, Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi ve Eğitim Merkezi (AMATEM) ve Çocuk ve Ergen Madde Bağımlılığı Tedavi ve Eğitim Merkezi (ÇEMATEM) birimlerinden ve ALO 191 Uyuşturucu ile Mücadele Danışma ve Destek Hattı’nı arayarak ihtiyacınız olan desteği alabilirsiniz.
Uyuşturucu ile Mücadelede toplumun doğru bilgilendirilmesi ve bu konuda desteğe ihtiyacı olanlara gerekli danışmanlık hizmetinin verilmesi amacıyla “Alo 191 Uyuşturucu Danışma ve Destek Hattı” 08 Temmuz 2015 tarihinde Bakanlığımız tarafından hizmete açılmıştır.